Zespół policystycznych jajników (PCO lub PCOS) to jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych występujących u kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że może dotyczyć nawet co 10. kobiety. Choć objawy bywają różne, wspólnym mianownikiem jest zaburzenie owulacji, problemy z miesiączką, trudności z zajściem w ciążę i objawy związane z nadmiarem androgenów (męskich hormonów płciowych).
Czym jest PCOS?
PCOS (ang. polycystic ovary syndrome) to zaburzenie funkcji hormonalnej jajników, w którym dochodzi do:
- przewlekłego braku owulacji,
- nadmiaru androgenów (testosteronu i pochodnych),
- zmian w strukturze jajników – widocznych jako liczne drobne pęcherzyki („jajniki policystyczne”) w USG.
Nie każda kobieta z PCOS ma wszystkie objawy – dlatego do rozpoznania najczęściej stosuje się tzw. kryteria rotterdamskie, które wymagają obecności przynajmniej dwóch z trzech wymienionych cech.
Objawy PCO/PCOS
PCOS może manifestować się w różny sposób. Najczęstsze objawy to:
- nieregularne lub rzadkie miesiączki, a czasem ich brak,
- trudności z zajściem w ciążę (z powodu braku owulacji),
- trądzik, przetłuszczająca się skóra,
- nadmierne owłosienie (na twarzy, klatce piersiowej, brzuchu),
- przyrost masy ciała, szczególnie w okolicy brzucha,
- wypadanie włosów (łysienie typu męskiego),
- uczucie zmęczenia, wahania nastroju, problemy z koncentracją.
Co dzieje się w organizmie kobiety z PCOS?
U kobiet z PCOS dochodzi do zaburzenia równowagi między hormonami: przysadka mózgowa produkuje zbyt dużo LH (hormon luteinizujący), co zaburza dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach. Nie dochodzi do regularnej owulacji, a poziom androgenów (np. testosteronu) bywa podwyższony. W efekcie pojawiają się problemy z miesiączką, płodnością i wyglądem skóry.
PCOS często wiąże się także z insulinoopornością, czyli zmniejszoną wrażliwością komórek na insulinę. To z kolei może prowadzić do nadwagi, cukrzycy typu 2 i trudności w redukcji masy ciała.
Jak diagnozuje się PCOS?
Rozpoznanie PCOS opiera się na:
- Wywiadzie lekarskim – dotyczącym cykli miesiączkowych, objawów skórnych, masy ciała, płodności.
- Badaniu USG – typowy obraz jajników policystycznych to powiększone jajniki z licznymi drobnymi pęcherzykami.
- Badaniach hormonalnych – oznaczenie poziomu LH, FSH, testosteronu, DHEA-S, SHBG, insuliny, glukozy i TSH.
Czasem konieczne są dodatkowe badania, aby wykluczyć inne przyczyny objawów.
Czy PCOS oznacza niepłodność?
Nie – ale może znacząco utrudniać zajście w ciążę, ponieważ zaburza owulację. Dobra wiadomość jest taka, że dzięki odpowiedniemu leczeniu (np. stymulacji owulacji, zmianom stylu życia, farmakoterapii) wiele kobiet z PCOS z powodzeniem zostaje mamami.
Jak leczy się PCOS?
Leczenie PCOS zależy od objawów, wieku pacjentki i jej planów związanych z macierzyństwem. Może obejmować:
- zmianę stylu życia – redukcja masy ciała, dieta niskowęglowodanowa, regularna aktywność fizyczna,
- leki hormonalne – np. tabletki antykoncepcyjne regulujące cykl i zmniejszające objawy androgenizacji (trądzik, owłosienie),
- leki poprawiające wrażliwość na insulinę – np. metformina,
- leki wspomagające owulację – np. letrozol, klomifen – szczególnie u kobiet starających się o dziecko,
- w wybranych przypadkach – zabiegowe leczenie laparoskopowe (np. drilling jajników).
PCOS nie da się „wyleczyć raz na zawsze”, ale można skutecznie kontrolować objawy i zapobiegać powikłaniom, takim jak niepłodność, cukrzyca typu 2, nadciśnienie czy przerost endometrium.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Warto skonsultować się z ginekologiem lub endokrynologiem, jeśli:
- masz nieregularne lub bardzo rzadkie miesiączki,
- obserwujesz nadmierne owłosienie lub trądzik nieadekwatny do wieku,
- zmagasz się z trudnościami w zajściu w ciążę,
- masz nadwagę i trudności z jej redukcją,
- planujesz ciążę i chcesz zadbać o swoje zdrowie hormonalne.
Umów się na wizytę
W naszej klinice oferujemy kompleksową diagnostykę i leczenie zespołu policystycznych jajników. Zapewniamy dostęp do doświadczonych specjalistów – ginekologów i endokrynologów – oraz nowoczesnych metod diagnostycznych (USG, badania hormonalne, testy insulinooporności).
Zadbaj o swoje zdrowie hormonalne i cykl miesiączkowy. Umów się na konsultację – pomożemy Ci odzyskać równowagę i zaplanować przyszłość.
Autor tekstu
dr hab. n. med. Radosław Słopień
Specjalista ginekologii i położnictwa, specjalista endokrynologii
