Rak jajnika to jeden z najgroźniejszych nowotworów kobiecych – nie dlatego, że występuje najczęściej, ale dlatego, że często długo nie daje jednoznacznych objawów. Z tego powodu bywa wykrywany dopiero w zaawansowanym stadium. Dlatego tak ważna jest czujność i znajomość nawet subtelnych sygnałów, które może wysyłać organizm.
Dlaczego rak jajnika jest trudny do wykrycia?
W początkowej fazie rak jajnika nie powoduje dolegliwości charakterystycznych tylko dla niego – jego objawy są często mylone z niestrawnością, zespołem jelita drażliwego lub zwykłym zmęczeniem. Jajniki znajdują się głęboko w jamie brzusznej, dlatego nowotwór może przez długi czas rosnąć bez wyraźnych objawów „z zewnątrz”. Tym bardziej warto znać pierwsze symptomy, które mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie.
Najczęstsze wczesne objawy raka jajnika
Choć żaden z tych objawów nie oznacza raka z całą pewnością, ich utrzymywanie się lub nasilanie przez kilka tygodni powinno skłonić do konsultacji z ginekologiem:
- Uczucie pełności lub wzdęcia brzucha – niezwiązane z jedzeniem, utrzymujące się mimo lekkiej diety.
- Bóle w podbrzuszu lub miednicy – ciągłe, tępe bóle, niezależne od cyklu miesiączkowego.
- Częste oddawanie moczu lub uczucie parcia na pęcherz – mimo małej ilości wydalanego moczu.
- Zmiany apetytu – szybkie uczucie sytości lub spadek łaknienia.
- Nieuzasadnione zmęczenie – przewlekłe osłabienie, które nie mija po odpoczynku.
- Niestrawność, zaparcia lub biegunki – szczególnie, jeśli są nowe lub nietypowe dla danej osoby.
- Spadek masy ciała – niewyjaśniona utrata wagi.
- Bóle krzyża, ucisk w dolnej części pleców.
- Krwawienia międzymiesiączkowe lub po menopauzie (rzadziej, ale możliwe).
Objawy te są niespecyficzne, dlatego tak często są lekceważone lub przypisywane „stresowi”, „jelitom” lub „zmęczeniu”. Warto jednak pamiętać: jeśli pojawiają się nagle, są nowe dla Ciebie i utrzymują się dłużej niż 2–3 tygodnie, to jest to sygnał, że organizm może potrzebować uwagi lekarza.
Dodatkowe sygnały, na które warto zwrócić uwagę:
- powiększenie obwodu brzucha (bez wyraźnej przyczyny),
- uczucie rozpierania pod żebrami,
- wyczuwalny guz w jamie brzusznej lub miednicy (najczęściej przez lekarza w badaniu).
Kto jest bardziej narażony?
Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju raka jajnika:
- wiek powyżej 50 lat,
- obciążenie rodzinne (rak jajnika, piersi – szczególnie mutacje BRCA1 i BRCA2),
- bezdzietność lub niepłodność,
- wczesna pierwsza miesiączka i późna menopauza,
- niektóre schorzenia endokrynologiczne i ginekologiczne.
Jakie badania pomagają wykryć raka jajnika?
Wczesne wykrycie raka jajnika jest trudne, ale możliwe – zwłaszcza u kobiet świadomych objawów. W diagnostyce pomagają:
- USG przezpochwowe (TV) – ocenia strukturę jajników i obecność torbieli lub guzów,
- badanie poziomu markera CA-125 – podwyższony może wskazywać na nowotwór, choć nie jest swoisty,
- badanie ginekologiczne dwuręczne – w połączeniu z wywiadem i badaniami obrazowymi,
- tomografia lub rezonans miednicy – jeśli USG budzi wątpliwości.
U kobiet z mutacją BRCA lub silnie obciążonym wywiadem rodzinnym, lekarz może zalecić dodatkowe badania lub profilaktyczne działania.
Czy torbiel to rak?
Większość torbieli jajników jest łagodna i nie wymaga leczenia operacyjnego. Ale każda torbiel, szczególnie u kobiety po menopauzie lub o nietypowym wyglądzie w USG, powinna być monitorowana lub usunięta. Dlatego ważna jest ocena przez doświadczonego ginekologa.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Nie ignoruj, jeśli:
- wzdęcia, bóle brzucha lub inne objawy utrzymują się powyżej 2–3 tygodni,
- masz niepokojące objawy i jesteś po 45–50. roku życia,
- w rodzinie występowały nowotwory jajnika, piersi lub jelita grubego,
- zauważysz zmiany w cyklu lub krwawienia po menopauzie.
Wczesna konsultacja, nawet „na wszelki wypadek”, może uratować zdrowie i życie.
Profilaktyka i czujność ratują życie
Rak jajnika to choroba trudna do wykrycia, ale – jak pokazuje praktyka kliniczna – wiele kobiet trafia do lekarza już z objawami, które trwały tygodniami lub miesiącami. Nie bój się „przesadzić” – lepiej raz za dużo sprawdzić niż przeoczyć coś ważnego.
Zadbaj o swoje zdrowie. Umów się na badanie ginekologiczne i USG. Jeśli coś Cię niepokoi – działaj. Twoje ciało wysyła sygnały – warto je rozpoznać i zareagować na czas.
Autor tekstu
dr hab. n. med. Radosław Słopień
Specjalista ginekologii i położnictwa, specjalista endokrynologii
